Kiến trúc La Mã cổ đại với những công trình nổi tiếng mang nét đặc trưng riêng hiện đang là một trong những kiến trúc được nhiều người ngưỡng mộ nhất thế giới.
Kiến trúc La Mã được hình thành và ra đời cùng với sự “thăng trầm” của lịch sử đất nước. Từ khi Rô-ma còn là một nước nô lệ của người La-tinh ở phía nam bán đảo Ý trở thành một đế quốc rộng lớn gồm 3 lục địa Âu, Á, Phi. Các nhà nghiên cứu tin rằng kiến trúc La Mã bắt đầu và kéo dài 4 thế kỷ, từ năm 100 trước Công nguyên đến năm 300 sau Công nguyên. Đặc biệt là thời kỳ hoàng kim của Cộng hòa La Mã (năm 300 trước Công nguyên đến năm 30 trước Công nguyên) và thời kỳ của Đế chế La Mã (năm 30 trước Công nguyên và năm 476 sau Công nguyên), không chỉ về kinh tế, xã hội mà cả kiến trúc đều đạt đến trình độ xuất sắc, có thể gọi là thời kỳ vàng son của Rome.
Đặc điểm của kiến trúc La Mã cổ đại
Xuất phát điểm, kiến trúc La Mã cổ đại được hình thành trên cơ sở kiến trúc Hy Lạp cổ đại. Cho đến nay, cả hai đều trở thành công trình kiến trúc nổi tiếng nhất thế giới xuất hiện trước Công nguyên. Đồng thời, đặt nền móng cho sự phát triển của các phong cách kiến trúc sau này.
Để phân biệt kiến trúc La Mã cổ đại với các kiến trúc khác (ví dụ: kiến trúc La Mã, kiến trúc Ai Cập cổ đại, kiến trúc Lưỡng Hà cổ đại, kiến trúc Châu Âu, v.v.) cần có các đặc điểm / đặc điểm sau:
– Quy mô: Các công trình có quy mô lớn với những bức tường dày, mang đến sự bề thế, bề thế, bề thế, tạo cảm giác bề thế, quyền lực.
– Loại hình: Chủ yếu là đình thần, miếu thần, vương cung thánh đường (nơi xử án và sinh hoạt công cộng), công trình hành chính, quảng trường, nhà tắm công cộng, giảng đường, nhà hát, đấu trường, cổng khải hoàn, nhà ở, dinh thự, cầu cống, cầu đường, …
– Kết cấu: Áp dụng kỹ thuật xây vòm, sử dụng đá và bê tông trong xây dựng.
- Về vòm, có 3 loại vòm chính: vòm bán trụ dạng ống có dạng bán nguyệt, vòm giao thoa và vòm chữ thập.
- Về bê tông, đây là vật liệu xây dựng do người La Mã tạo ra, từ sự kết hợp của cao su, vôi sống, cát núi và tro.
– Chế độ cột: Bên cạnh việc phát triển 3 dạng cột chính của kiến trúc Hy Lạp là Doric, Ionic và Corinth, người La Mã đã sáng tạo thêm 2 dạng cột mới là Toscan và Composite.
– Hệ thống cống rãnh: Là công trình đầu tiên trên thế giới, do người La Mã cổ đại phát minh ra. Bên trong các tòa nhà của La Mã cổ đại hầu hết đều có một hệ thống cống – không chỉ là một cấu trúc để thoát nước mà còn là một lối đi bí mật như lối đi, nơi trú ẩn Tránh kẻ thù.
– Điêu khắc: Chủ yếu là kinh điển, lịch sử, chân dung, phù điêu lăng mộ và sao chép các công trình của Hy Lạp cổ đại. Nhìn chung, điêu khắc La Mã chịu ảnh hưởng nặng nề của điêu khắc Hy Lạp.
Phân biệt kiến trúc La Mã cổ đại với kiến trúc Hy Lạp cổ đại
Kiến trúc La Mã cổ đại dựa trên nền tảng kiến trúc Hy Lạp cổ đại, vậy làm thế nào để phân biệt hai kiến trúc giống nhau này?
Dựa trên các đặc điểm sau:
- Về công thức cột: Kiến trúc La Mã có thêm 2 dạng cột là Toscan và Compose (ngoài 3 dạng cột của kiến trúc Hy Lạp: Doric, Ionic, Corinth).
- Về quy mô: Kiến trúc La Mã có quy mô lớn với những công trình đồ sộ, còn kiến trúc Hy Lạp không chú trọng đến quy mô mà chỉ chú trọng thể hiện sự hài hòa và nghệ thuật.
- Về không gian: Mặc dù kiến trúc Hy Lạp khá ấn tượng nhưng không nổi bật và thu hút như kiến trúc La Mã.
Top kiến trúc La Mã cổ đại nổi bật nhất
Đền Pantheon
Pantheon là “đền thờ của tất cả các vị thần”, nằm ở Rome, Ý. Tòa nhà được xây dựng ở năm 118 – 126 dưới thời vua Hadrianus. Kiến trúc của chùa là một tòa nhà có khối chính hình tròn, mái nhà bán cầu mái đá nhẹ đường kính 43,2m. Tường nhà dày 6,3m với nhiều ngóc ngách, vòm cuốn. Ngôi nhà có 2 tầng, tầng dưới cao 13m sử dụng cột Coranh và tầng trên cao 8,7m sử dụng tường ốp đá hoa cương. Công trình được xây dựng từ vật liệu chính là bê tông, gạch nung và đá ốp.
Đấu trường La Mã
Đấu trường La Mã hay còn gọi là Colosseum là một đấu trường lớn ở Rome, đồng thời là công trình tiêu biểu của kiến trúc La Mã cổ đại. Tòa nhà được xây dựng ở 70-80 sau Công Nguyên, dưới thời hoàng đế Vespasian. Đây là công trình kiến trúc lớn nhất được xây dựng trong Đế chế La Mã, có sức chứa 50.000 – 80.000 khán giả. Công trình cao 57m, dài 188m, rộng 158m, có cấu trúc đứng tự do, được xây dựng trên một khu đất bằng phẳng. Bức tường bên ngoài có chu vi 545m, sử dụng 100.000 m3 travertine và được giữ với nhau bằng các kẹp sắt 300 tấn.
Khải hoàn môn Constantine
Arch of Constantine là cổng khải hoàn ở Rome, được xây dựng để kỷ niệm chiến thắng của Hoàng đế La Mã Constantinus I (trong trận chiến năm 312 sau Công nguyên). Cổng được hoàn thành vào năm 315 CN và trở thành khải hoàn môn lớn nhất ở Rome. Công trình có chiều cao 21m, rộng 25,9m, sâu 7,4m, gồm 1 cổng chính và 2 cổng phụ. Phía trên cổng là một tầng áp mái theo phong cách Attic, sử dụng vật liệu chính là gạch trát và đá hoa cương.
Nhà tắm Caracalla
Caracalla là một nhà tắm công cộng nằm ở Rome, Ý. Không chỉ nổi tiếng về cơ sở vật chất mà quy mô của tòa nhà cũng được xếp vào hàng thứ 2 của đế chế La Mã. Tòa nhà được xây dựng ở năm 212 đến 217 dưới thời các Hoàng đế Septimius Severus và Caracalla. Để hoàn thành công trình, người La Mã đã sử dụng hơn 2.000 tấn vật liệu mỗi ngày và hàng chục nghìn công nhân được huy động. Công trình tọa lạc trên khu đất vuông vắn với tổng diện tích là 14.000 ha, mỗi bên 350m. Công trình chính dài 228m, rộng 115m, các phòng tắm được bố trí đối xứng qua trục chính. Phòng tắm bao gồm một kho, một bồn tắm ấm, một bồn tắm nước nóng (xông hơi) và một bồn tắm nước lạnh. Tòa nhà có sức chứa lên đến 3.000 người cùng một lúc.
Lăng mộ của Hadrian
Hadrian’s Tomb là một công trình kiến trúc cao chót vót ở Rome, được xây dựng cho hoàng đế La Mã Hadrian và gia đình của ông. Sau đó, tòa nhà được sử dụng như một lâu đài, pháo đài và hiện nay được coi là một viện bảo tàng. Tòa nhà được xây dựng ở Công nguyên 135 đến 139 sau Công nguyênđược trang trí bằng hình trụ với khu vườn phía trước và những cỗ xe bằng vàng.
Cầu Pont du Gard
Cầu Pont Du Gard là một cái cây Cầu 3 tầng nằm ở miền Nam nước Pháp. Nó là một phần của hệ thống dẫn nước cho Đế chế La Mã được xây dựng vào thế kỷ 1 để dẫn nước từ sông Eure ở Uzès đến thành phố La Mã Nemausus. Công trình được xây bằng đá với 3 tầng, dài 275m và cao 49m. Năm 1985, công trình được đưa vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO.
Cột Trajan
Cột Trajan là cột chiến thắng ở Rome, Ý, được xây dựng để kỷ niệm chiến thắng của hoàng đế La Mã Trajan trong cuộc chiến với Dacia. Cột có 30m. Chiều cao, phần thân cột được chạm khắc mô tả những thời khắc then chốt trong chiến tranh với 2.500 nhân vật và 155 khung cảnh. Trong đó, vua Trajan xuất hiện 60 lần với nhiều vai trò khác nhau. Trên đỉnh cột là bức tượng của hoàng đế Trajan, nhưng bức tượng này đã được thay thế bằng bức tượng của Thánh Peter vào năm 1588.
Không chỉ đại diện cho kiến trúc La Mã cổ đại, những công trình trên còn là “nhân chứng lịch sử” trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước của La Mã. Đồng thời, những công trình kiến trúc này còn thể hiện sự tài tình trong tư duy xây dựng, óc sáng tạo và sự khéo léo của người La Mạ từ hàng nghìn năm trước.
