Câu đối là vật trang trí không thể thiếu trong bất kỳ không gian thờ cúng nào của gia đình Việt. Bài viết hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về hoành phi câu đối là gì cũng như nguyên tắc và cách bài trí sao cho đẹp mắt để tăng tài lộc cho gia đình.
Bên cạnh việc bố trí phòng khách, phòng ngủ thì phòng thờ cũng là không gian quan trọng được nhiều gia đình chú trọng. Đối với phòng thờ, sự phù hợp được đặt lên hàng đầu, sau đó là tính thẩm mỹ. Những câu đối sử dụng cho phòng thờ không chỉ làm tăng vẻ đẹp trang nghiêm cho không gian thờ cúng mà còn mang lại những điều may mắn, cầu bình an cho gia chủ. Vì vậy, việc lựa chọn và bố trí hoành phi không nên tùy tiện mà phải cân nhắc sự phù hợp.
Câu song song là gì và nó có nghĩa là gì?
Câu đối Hoành Phi là những tấm gỗ có ghi những dòng chữ thể hiện sự thành kính hay ý nghĩa đạo đức truyền lại cho con cháu. Hoành phi câu đối là vật phẩm trang trí thường được đặt ngang trong không gian thờ cúng cứng nhắc như nhà thờ họ. Các bức hoành phi hầu hết làm bằng gỗ, chữ trên chạm nổi, sơn son thếp vàng hoặc bạc. Các họa tiết trên bức hoành phi cũng giúp làm nổi bật không gian của nhà thờ.
Bên cạnh ý nghĩa thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, những bức hoành phi còn là cách để con cháu tỏ lòng biết ơn công lao của tổ tiên. Chính vì vậy mà những bức tranh tường phi thường có nội dung như “Phương an bái đường”, “Gia môn Khang Thái” …
Các loại màng ngăn phổ biến nhất hiện nay là:
- Màng chắn hình chữ nhật
- Cuốn sách hình hoành
- Hoành Phi trong hình dáng Sở Khanh
- Hình bầu dục hoành
Hoành Phi có nhiều loại, sơn son thếp vàng hoặc đen chữ đỏ. Một số hình cũng được khảm cầy và đẹp. Độc đáo nhất là những bức hoành phi được gia công bằng kỹ thuật đắp nổi. Các chi tiết được chạm khắc tinh xảo như đầu rồng, đầu chim, hoa văn,… sau đó được chạm nổi vào bức tranh chính. Gỗ làm hoành phi câu đối là loại gỗ không mối mọt, được chạm khắc và lắp ghép qua lỗ mộng mà không cần dùng đinh.
Trang trí trên bức bạt phi thường là tứ linh: Long, Ly, Quy, Phụng hoặc tứ linh: mai, lan, cúc, trúc. Ngoài ra còn có những bức tranh tường hình cuốn sách hay hình cây bút, thanh kiếm,… Hình dáng độc đáo không chỉ làm nổi bật nội dung bức tranh mà còn thể hiện sự sáng tạo và nghệ thuật thẩm mỹ tuyệt vời của người tạo ra.
Các câu ghép thể hiện sự ngẫu nhiên, hai ý đối lập nhau tạo thành hai câu văn dao động nhiều ý nghĩa. Những câu đối này còn mang ý nghĩa hướng con cháu về công đức của tổ tiên, mong muốn thế hệ sau học hỏi những điều tốt đẹp của thế hệ đi trước. Các loại câu đối thờ hiện nay có thể kể đến câu đối chữ nhật, câu đối lá, câu đối bầu,… Cùng với hoành phi, câu đối tạo nên một vật trang trí linh thiêng được sử dụng rộng rãi.
Nguyên tắc chọn câu đối cho ban thờ
Vì đây là vật phẩm dùng để trang trí nơi thờ cúng linh thiêng nên việc lựa chọn không thể tùy tiện. Khi chọn bộ câu đối, gia chủ cần lưu ý một số nguyên tắc sau:
Về chất liệu của hoành phi câu đối
Hiện nay, bộ câu đối được làm từ nhiều chất liệu khác nhau. Trong đó nổi bật là bức hoành phi câu đối bằng gỗ và đồng. Đây cũng là những chất liệu được khuyến khích lựa chọn khi làm hoành phi câu đối.
Câu đối gỗ rất thích hợp cho các gia đình trong thờ cúng. Gia chủ nên chọn những mẫu làm từ gỗ hương, gỗ mít, gỗ gụ,… Vì đây là những loại gỗ tốt, chắc chắn, bền và ít bị mối mọt. Những bức hoành phi câu đối bằng gỗ sẽ tăng tính thẩm mỹ, nhất là khi được chạm khắc hoa văn phù hợp.
Những câu đối bằng đồng cũng phù hợp với không gian nhà thờ họ. Gia chủ nên chọn những bức tranh bằng đồng vàng hoặc đồng đỏ. Những chất liệu này vừa bền, đẹp vừa giúp bức hoành phi thể hiện được sự trang trọng. Bức hoành phi bằng đồng thích hợp đặt ở các gian từ đường, nhà thờ họ, v.v.
Về kích thước của hoành câu đối
Kích thước cũng là điều mà gia chủ cần lưu ý khi lựa chọn các mẫu thiết kế phi câu đối. Nên chọn những mẫu có kích thước phù hợp, tạo sự cân đối với không gian đặt bàn thờ, đặc biệt là tủ thờ.
- Nếu bàn thờ có chiều ngang 1m15 thì gia chủ nên sắm một bộ câu đối dài khoảng 1m35 trở xuống.
- Nếu bàn thờ có chiều ngang 1m75 thì gia chủ nên chọn bộ câu đối dài từ 1m55 đến 1m75.
Không nên treo những bức hoành phi quá nhỏ hoặc quá lớn sẽ khiến không gian thờ mất đi tính thẩm mỹ và trang nghiêm. Việc chọn một bộ hoành phi câu đối quá lớn, không cân xứng với ban thờ còn nguy hiểm như trường hợp bị đổ,… Kích thước vừa phải sẽ giúp bộ hoành phi câu đối được đặt chắc chắn và phát huy hết ý nghĩa của nó.
Cách treo câu đối phù hợp với không gian thờ cúng
Cách treo câu đối sẽ tùy thuộc vào không gian đặt chúng, vì mỗi không gian thờ cúng sẽ có cách bài trí riêng. Dưới đây là một vài gợi ý về cách treo câu đối chuẩn, vừa đạt hiệu quả thẩm mỹ vừa phù hợp với phong thủy.
Treo câu đối trên bàn thờ.
Đối với những gia đình muốn treo câu đối để tăng thêm vẻ tôn nghiêm cho bàn thờ thì cần quan tâm đến không gian thờ cúng. Hoành phi và câu đối thường đi kèm với nhau và không thể tách rời. Bộ câu đối thông thường có 3 bài: 1 bức tranh và 2 câu đối, việc sắp xếp bố cục lúc này rất quan trọng.
- Nếu bàn thờ có diện tích nhỏ thì gia chủ nên treo đôi câu đối ở giữa. Bức hoành phi sẽ được đặt phía trên bàn thờ với khoảng cách 20-40cm. Hai câu đối nên thẳng hàng, ốp hoặc dán vào cột trước của bàn thờ. Cách làm này vừa tiết kiệm diện tích vừa giúp tấm bạt kép trở nên hài hòa với không gian bàn thờ.
- Nếu gia đình có không gian thờ cúng rộng thì sau khi treo bức hoành phi câu đối có thể treo thẳng hai bức tranh lên tường. Lúc này bức hoành phi vẫn ở vị trí trung tâm, hai câu đối treo thấp hơn hoành phi tạo cảm giác cân đối. Khoảng cách lý tưởng nhất từ câu đối đến bàn thờ là khoảng 10cm.
Treo câu đối trong nhà thờ họ
Theo quan niệm thờ cúng từ xa xưa của dân tộc ta, nhà thờ họ hay từ đường thường được xây dựng theo kiểu truyền thống, gồm 3 gian, gian giữa dành để thờ tự. Lúc này, không gian thờ cúng tương đối rộng và thích hợp để đặt những bức tranh khổ lớn.
Treo câu đối trong nhà thờ sẽ khác với treo trong gia đình. Đối với nhà thờ họ thường treo câu đối trên cột nhà thay vì treo trên tường hay cột bàn thờ. Đối với những ban thờ lớn có thể treo 2 lớp câu đối, một lớp treo ở cửa chính trước hiên, lớp còn lại treo trên bờ bao để thờ tổ tiên. Cách treo này hoàn toàn phụ thuộc vào thiết kế của ban thờ.
Qua những chia sẻ trên, hy vọng đã giúp mọi người hiểu được câu đối là gì cũng như lựa chọn chất liệu, cách trang trí sao cho hợp thẩm mỹ và mang lại vượng khí cho gia đình. Những bức hoành phi câu đối là điểm nhấn của không gian thờ cúng tổ tiên, vì vậy hãy lựa chọn những bức tranh ý nghĩa để trang trí cho không gian thờ gia tiên để tỏ lòng biết ơn tổ tiên.